રવિવારની સવાર….
કેલિફોર્નીયાના બે એરિયાના સક્રિય ગુજરાતી કાર્યકર શ્રીમતિ પ્રજ્ઞાબેન દાદભાવાલા લખે છેઃ
મૌન પણ બોલે છે ..
મને આ વાત બાળપણમાં સમજાઈ હતી. ત્યારે હું ૧૧માં ધોરણમાં હતી. સ્વાભાવિક ઉંમર એનું કામ કરતી હતી. મને કશુક નવું કરવું ગમતું, જેને ‘એડવેન્ચર’ કહી શકાય. એક દિવસ રીસેસમાં ગાપચી મારી હું મારી બહેનપણી સાથે ‘મેટેની’ શોમાં પિક્ચર જોવા ગઈ. મારી માસીની દીકરી મારા જ વર્ગમાં હતી. તેણે મારી મમ્મીને વાત કરી કે હું શાળામાંથી પિક્ચર જોવા ગઈ હતી.
હું ઘરે આવી. સમય કરતા થોડીક જ મોડી અને મમ્મીએ માત્ર એટલું જ કહ્યું કે ‘આવી ગઈ? સારું, જમી લે અને સ્કુલનું lesson કરી લેજે.’ ત્યાર પછી શનિ–રવિની રજા હતી. રજા પછી શાળામાં ગઈ ત્યારે મારી બહેનપણીએ કહ્યું. ‘તારી મમ્મીએ પૂછ્યું હતું કે પ્રજ્ઞાની ફિલ્મની ટીકીટના તને કેટલા પૈસા દેવાના છે? ને તારા પપ્પા મમ્મી મને રવિવારે પૈસા આપી ગયા..’ હું બે ક્ષણ માટે એને જોઈ રહી અવાચક. આ વાત જાણ્યા પછી મમ્મી પપ્પાનું આ મૌન મને ખટકી ગયું. હા, અહીં એમનું મૌન બોલતું હતું. શબ્દો ન કરી શકે તે કામ મૌને કર્યું. હું મારી જાતે બધું સમજી ગઈ. આવી વાત આપણી હો કે ગાંધીની, પણ શબ્દો અને વાણી વિનાની મૌનની એક અજબની પરિભાષા છે.
હું તો ક્યારેક મારા શહેરનું પણ મૌન સાંભળું છું. મુંબઈ શહેર એટલે ચોવીસ કલાક હાંફ્તું ,ધબકતું અને ક્યારેય ના થાકતું, ધાંધલ ધમાલ, ઉથલપાથલનું શહેર. એ મૌન કેવી રીતે હોઈ શકે? અહીં મુંબઈ શહેર તમને ખોટા પાડે છે. કારણ શહેરનું મૌન ભેદી હોય છે. મુંબઈ શહેર શબ્દોનું મહોતાજ નથી. એ ભાવની ભરતીનું શહેર છે. એનું મૌન ક્યારેક ડર પહેરીને આવે છે તો ક્યારેક ચિંતા ઓઢીને આવે છે. અહી મૌનની તીક્ષ્ણતા આકરી હોય છે. હા ક્યારેક શહેરનું મૌન શબ્દોથી પણ તેજ, ધારદાર, ઘાતક, જીવલેણ અને તીક્ષ્ણ બની જતું હોય છે. ત્યારે જાણે મૌન શબ્દની આબરૂ લેતું હોય તેવું ભાસે છે. હા, પણ મૌન બોલે છે.
સાંભળો તો મૌન ઘણું બોલે છે. મૌન માણસને ચીરી નાખે છે તેમ મૌન માણસને સીવી નાખે છે મૌન જીવન છે, મૌનમાં ધબકાર છે. મૌનમાં શ્વાસ છે. મૌન એ શબ્દોની કબર નથી. મૌન હૃદયના ધબકારામાં ગાજતું હોય છે..હા મૌન બોલતું હોય છે.
પ્રજ્ઞા દાદભાવાલા
pragnad@gmail.com>
સાહિત્ય–જગતના આદરણીય અને https://niravrave.wordpress.com પર પ્રકાશ પાથરતાં શ્રીમતી પ્રજ્ઞાબેન વ્યાસના બ્લોગમાં શ્રી પરેશ વ્યાસ લખે છેઃ
શબ્દસંહિતા–આધુનિક જીવનશૈલીનાં આગંતુક શબ્દોની ત્રિપદી–
કેમ્બ્રિજ ડિક્સનરી સમયાંતરે નવા શબ્દોની યાદી જાહેર કરે છે. એવાં શબ્દો જે નવજાત છે, સાંપ્રત છે, જેનો કોઈ ઈતિહાસ નથી. ગુજરાતી ભાષામાં એવાં શબ્દો વિષે એક એક સરસ શબ્દ છે ‘શબ્દજશબ્દ’. ગુજરાતી લેક્સિકોનમાં એનો અર્થ અઘરો કરીને છાપ્યો છે. ઝટ સમજાતો નથી પણ થોડો સરળ કરીએ તો અર્થ થાય. અચાનક આવી ચઢેલો નવો શબ્દ. આગંતુક શબ્દ. આજે એ વિષે વાત કરવી છે.
એલએટી (LAT):
એલએટી અબ્રીવિએશન (સંક્ષેપાક્ષર) છે. એલએટી એટલે લિવિંગ અપાર્ટ ટૂગેધર. ‘અપાર્ટ’ એટલે એક બાજુએ, અલગ અલગ, છેટે, દૂર, કકડેકકડા, જુદી રીતે. અને ‘ટૂગેધર’ એટલે ભેગાં, સાથે, એક સાથે, એકબીજાની સાથેસાથે, એકી વખતે, સંગાથે.. બંને વિરોધાર્થી શબ્દો. અલગ પણ રહેવું અને સાથેય રહેવું? એ શી રીતે બની શકે? એલએટી એટલે એવી વ્યક્તિઓ જે આમ તો સાથે છે પણ છતાં દૂર રહીને જીવે છે.. એલએટી સહજીવનની એવી નવી વ્યવસ્થા છે; જેમાં લગ્ન પણ નથી અને ‘લિવ-ઇન’ પણ નથી. તેઓ સાથે રહેતા નથી. અલગ રહે છે. અને છતાં સાથે છે. પતિ પત્ની જેવાં જ સંબંધો છે. સાથે હરે છે, સાથે ફરે છે, સાથે ચરે છે. ટૂંકમાં સચરાચર ખરાં પણ સાથે રહેતાં નથી. ઘર જુદા છે. બંને એકમેકને ખૂબ પ્રેમ કરે છે. તકલીફમાં સાથે જ હોય. બીમારી પડે, અકસ્માત થાય કે ક્યાંક માથાકૂટ થઇ જાય તો સાથીદાર પડખે જ હોય. આ કામચલાઉં રીલેશનશિપ નથી. છીછરી રીલેશનશિપ પણ નથી. સાથે છે. બસ એટલું જ કે એક છત નીચે સાથે રહેતાં નથી. આ એવું જોડું છે; જે જોડે રહેતું નથી. પોતપોતાની એક અલગ લાઈફ છે.
લગ્ન વિષે ખલિલ જિબ્રાન કહે છે કે તમારાં સામીપ્યમાં જગ્યા રહેવા દેજો. કારણ કે સરૂનું ઝાડ અને દેવદારનું વૃક્ષ એકબીજાની છત્રછાયામાં વિકાસ પામતું નથી. વીણાનાં તાર અલગ હોય તો જ મધુર સંગીત રેલાવે છે. મંદિરનાં સ્તંભ અલગ હોય તો છતનો ભાર ઝીલી શકે છે. એલએટી ખલિલ જિબ્રાનનાં જ્ઞાનનો અનાયાસે અમલ કરે છે.
શ્રી પરેશ વ્યાસ. ( પ્રજ્ઞાબેનના સૌજન્યથી સાભાર.)
Advertisements
રવિવારની સવાર