સંગીત સાથેઃ
શતદલઃ રચયિતાઃ દેવિકા ધ્રુવ
સ્વર અને સ્વરાંકનઃ ભાવના દેસાઈ
કાવ્યપઠનઃ દેવિકા ધ્રુવ
સંગ્રહ
Glow From Western Shores:
English Translation of Gujarati Diaspora Literature Award
Gujarati book ‘આથમણી કોરનો ઉજાસ’.
Translated Book in English: Glow From Western Shores:
-Translation by Arpan Vyas
-available on Amazon.com
-available as paperback and also in kindle eBook.
This Book is an English translation of Diaspora Literature Award Gujarati book ‘આથમણી કોરનો ઉજાસ’.. This Award is announced by a Gujarati Sahitya Parishad, Ahmedabad, India amongst the books published in the year 2016-17.
Many short term visitors have written superficial content in the forms of articles or essays till now. It is unheard that after staying for 35-40 years in a foreign land, someone has written all first-hand experiences, good or bad, with utmost detail without any prejudice. The uniqueness of these letters lies in the description of the difficult and closely associated incidents of two countries (U.K. and U.S.) in a literary style.
-The Researcher of Diaspora Literary Creation Shri Balvant Jani, gave much needed encouragement through the medium of the series of Gujarati books of his institute GREIDS.
Literature lovers will surely welcome this new experiment.
Original Gujarati Book:
હ્યુસ્ટનની સાહિત્ય સરિતાનો એક તેજસ્વી સિતારો ખર્યો…
છેલ્લાં થોડાં વર્ષોમાં હ્યુસ્ટનની સાહિત્ય સરિતાએ ઘણાં સર્જકો ગુમાવ્યા.
આજે કાવ્યક્ષેત્રે એક વધુ તેજસ્વી સિતારો ખર્યો.
અબ્દુલ રઝાક મેઘાણી.– ‘રસિક’ તખલ્લુસ
‘રસિક’ તખલ્લુસથી ગઝલ સર્જન કરતા ‘રસિક’ મેઘાણીનું મૂળ નામ અબ્દુલ રઝાક મેઘાણી.
તેઓ પાકિસ્તાનથી ૨૦૦૦ ની સાલમાં હ્યુસ્ટન આવ્યા હતા.‘નઝર’ ગફૂરી,’અદીબ’ કુરેશી,’ખદીમ’ કત્યાન્વી વગેરે પાસેથી તેમણે કાવ્યશાસ્ત્રનું જ્ઞાન લીધું હતું. ચારેક દાયકાથી તેઓ ગઝલો લખતા અને તેમની ગઝલો લબ્ધપ્રતિષ્ઠિત સામયિકોમાં છપાતી રહી. ‘શૂષ્ક લાંબા માર્ગે’ તેમનો પ્રથમ ગઝલ સંગ્રહ અને બીજો ‘ભીની ભીની આંખો.’
કરાંચીની ‘બઝમે દિલકશ’ સંસ્થા કે જે પાછળથી ‘ગુજરાતી કવિમંડળ’ તરીકે પ્રખ્યાત થઈ, એના સક્રિય સભ્ય રહ્યા હતા.તેમની ગઝલો અને કાવ્યો અંગે સ્વ. શ્રી. ‘આદિલ’ મનસૂરી સાહેબે કહ્યું હતું કે-‘ગઝલના છંદશાસ્ત્રની દ્રષ્ટિએ તેમની ગઝલો સર્વાંગસંપૂર્ણ છે. તેમની સર્જકતા પણ ખુબ ધારદારરૂપે પ્રગટ થતી જણાઇ આવે છે.’
‘ રસિક’ મેઘાણી’નો જન્મ ૧૨ મે ૧૯૪૬, મુંબઈ, અભ્યાસ- બી કોમ. કરાંચી. થોડા વર્ષો પહેલાં તેમના હાથમાં જ્યારે ગ્રીન કાર્ડ આવ્યું ત્યારે તેઓ સ્ટ્રોકને કારણે હોસ્પીટલમાં હતા! એક લેખકના હાથ અપંગ બની જાય તેનાથી વધુ મોટી વેદના કઈ હોઈ શકે? તે પછી તો તેમને હાર્ટ એટેક પણ આવ્યો. પરિણામે નાછૂટકે કાયમને માટે તેમને પાકિસ્તાન જવું પડ્યું. જતાં જતાં તેમની પાસેના ગઝલસંગ્રહો અને જૂના શબ્દસૃષ્ટિ,પરબ જેવા અનેક સામયિકોનો તમામ ખજાનો મારી પાસે મૂકતા ગયા. ગઝલના છંદો માટે તેઓ મારા પ્રથમ ગુરુ હતા.
સાહિત્યસરિતા અંગે કહેતા કે,”સાહિત્યસરિતાના સહકારથી જ મારો ગઝલસંગ્રહ પ્રગટ થઇ શક્યો છે.”
તેમને ગમતી તેમની પોતાની સ્વ-રચનાની કેટલીક ઝલક- કેટલાંક શેર..
તું વિશ્વગુર્જરી છે આજ, ગુર્જરીની વાત કર.
નવાયુગોના રંગથી નવી નવી તું ભાત કર… તું વિશ્વ ગુર્જરી છે આજ..
તું પ્રેમ દીપ બાળવા વદન વદનથી વાત કર.
તું પર્વતોને આંબવા ગગન ગગનથી વાત કર.
તું જિંદગી છો એટલે તું જિંદગીની વાત કર.
નવા યુગોનાં રંગથી નવી નવી તું ભાત કર…તું વિશ્વ ગુર્જરી છે આજે..
તું તારલાનાં તોરણો સજાવી દે હ્રદય સુધી
તું પ્રેમની પરંપરા પ્રજાળી દે હ્રદય સુધી
તું ગુંજતો”રસિક” રહે , દિશા દિશા સમય સુધી
તું મૃત્યુ થી ઉચાટ થા, ને જિંદગીની વાત કર…તું વિશ્વ ગુર્જરી છે આજ..
****************************
સતત વદન હસતું જોવા તરસે, હજી સુધી ભીની ભીની આંખો
તમારા માટે આ જીવ તડપે, હજી સુધી ભીની ભીની આંખો.
વિદેશની સૂની સૂની સડકે, અમે તો ભૂલા પડી ગયા પણ
પછીથી કયાંક ડૂસ્કાં છલકે, હજી સુધી ભીની ભીની આંખો.*
નવા નગરને નવા નિવાસી, અમે કદી જ્યાં હતા પ્રવાસી
નવા ઉમંગો છતાંય આજે, હજી સુધી ભીની ભીની આંખો.*
હું પ્રેમ દીપક બધા હૃદયમાં, પ્રજાળી ચાલ્યો કદીક જ્યાંથી
હજી ત્યાં ઊર્મિના તણખા ઝબકે, હજી સુધી ભીની ભીની આંખો.
કરાર આ બેકરાર યુગમાં, કહીં નહીં મળશે આજ દિલને
કહો ‘રસિક’ને એ લૂંછી નાખે, હજી સુધી ભીની ભીની આંખો.
* આ બંને શેર અમેરિકામાં વસતા તમામ ભારતિયોને અર્પણ.
ખુદા તેમની રૂહને જન્નત બક્ષે એ જ દુઆ સાથે ….
દેવિકા રાહુલ ધ્રુવ.
જૂલાઈ ૧૬, ૨૦૨૦
તેજસ્વી યુવા-પ્રતિભાનું મંત્રમુગ્ધ વક્તવ્ય..બેઠક નં.૨૦૯ –
૨૦ વર્ષના ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા, હ્યુસ્ટનના ઈતિહાસમાં પ્રથમ વખત એક તેજસ્વી યુવા-પ્રતિભાનું મંત્રમુગ્ધ વક્તવ્ય.
અહેવાલઃ નવીન બેંકરઃ
સંપાદન અને સંકલનઃ દેવિકા ધ્રુવ
૬ જૂન, શનિવારે સવારે ૧૦ વાગે પ્રમુખ શ્રીમતી શૈલાબહેન મુન્શાએ સરસ્વતી વંદનાથી બેઠક નં ૨૦૯ની શરૂઆત કરી.
પ્રથમ દોરમાં કવિનામની અંતાક્ષરીની રજૂઆત કરીને દેવિકાબહેન અને શૈલાબહેને સામસામે માહોલ સજાવ્યો. તે પછી તરત જ ૧૦ સભ્યોએ વારાફરતી મૂળાક્ષરોના ક્રમ પ્રમાણે સુંદર રીતે ગીતની પંક્તિઓ કે ગઝલના શેર રજૂ કર્યા. મુખ્યત્વે તેમાં ગઝલકાર નાઝિર દેખૈયા, બેફામ,શેખાદમ આબુવાલા,અમર પાલનપુરી, ‘કામિલ’ વટવા, અદમ ટંકારવી, ગની દહીંવાલા, ગુલામ અબ્બાસ,સૌમ્ય જોશી, રશ્મિ શાહ,રાજેશ વ્યાસના શેર હતા તો કવિ શ્રી ઉમાશંકર જોશી, નરસિંહ મહેતા,જગદીશ જોશી, બાલમુકુંદ દવે, વિનોદ જોશી,અવિનાશ વ્યાસ,રમેશ ગુપ્તા, ચીમનલાલ જોશી,ધીરુબહેન પટેલ વગેરેના ગીતની પંક્તિઓ અને મુનિ ચિત્રભાનુની પ્રાર્થના પંક્તિ પણ રજૂ કરવામાં આવી હતી.
ભાગ લેનાર સંસ્થાના સભ્યો અનુક્રમે ઈન્દુબહેન શાહ, ફતેહ અલીભાઈ ચતુર, ભાવનાબહેન દેસાઈ, પ્રકાશભાઈ અને ભારતીબહેન મજમુદાર, શૈલાબહેન અને પ્રશાંત મુન્શા,રક્ષાબહેન પટેલ,જનાર્દનભાઈ શાસ્ત્રી અને દેવિકાબહેન ધ્રુવ હતા. ખૂબી એ હતી કે દરેક પંક્તિઓની સાથે તેમના રચનાકારના નામો બોલવામાં આવતા હતા. કેટલાંક સભ્યોએ ગાઈને પંક્તિઓ રજૂ કરી હતી.
ફોટો સૌજન્યઃ સૈદ પઠાણ/ફતેહ અલીભાઈ ચતુર.
ત્યારબાદ શ્રી મનસુખ વાઘેલા, પ્રદીપભાઈ બ્રહ્મભટ્ટ, જનાર્દનભાઈ વગેરેએ પદ્યરચનાઓ રજૂ કરી હતી. સાહિત્યના આ વાતાવરણમાં એક જુદો જ અને નવો રંગ હતો.
બેઠકના બીજા દોરમાં દેવિકાબહેને રાધા મહેતાનો પરિચય આપી, આકાશી માંડવેથી હ્યુસ્ટનના આંગણે પધારેલ આમંત્રિત મહેમાનનું શબ્દોના કંકુ-ચોખાથી તુલસીક્યારાની જેમ સ્વાગત કર્યું અને સૌ સભ્યોએ આંખના અમીથી રાધા મહેતાને આવકાર આપ્યો. જુનાગઢની માત્ર બાવીસ વર્ષની યુવાન વિદ્વાન, ચિંતક, અસ્ખલિત વાણીપ્રવાહ ધરાવતી અને સાત સાત ભાષાઓ જાણતી બહેને, ગુજરાતી અને સંસ્કૃત ભાષા વિશે જે વાતો કરી એ અદભૂત હતી.
પ્રારંભમાં તેમણે ગુજરાતી સાહિત્ય એ માત્ર સરિતા જ નથી, પણ સાગર છે. વિશાળ જળનિધિ છે એમ કહી તેમાં મળેલ અનેકવિધ સાહિત્ય અને સાહિત્યકારોની વિશેષતા અને મહત્તાને તેમની સમય-રેખા મુજબ જુદા જુદા તારકોના રૂપક દ્વારા મુક્તમને વર્ણવી. સંસ્કૃત-સાહિત્ય મુજબ वाक्यंरसात्मकं काव्यं એમ જણાવી ‘જેમાં રસનિષ્પત્તિ થાય એ બધું જ સાહિત્ય’ કહી ગુજરાતી ભાષા કેટલી સમૃદ્ધ છે એની વાતો કરતાં, વેદ, ઉપનિષદો, નરસિંહના પદો, અખાની વાણી, જોડકણાં, મુન્શીનું પાત્રાલેખન, ‘પૃથ્વી વલ્લભ’ પુસ્તકની એમના પર અસર, કાકાસાહેબ કાલેલકર અને ફાધર વાલેસના સંસ્મરણો, તારક મહેતાના બધા જ પાત્રોનો પરિચય, જ્યોતિન્દ્ર દવેનું હાસ્ય, ‘અકુપાર’ ના લેખક ધ્રુવદાદાની વાત, મેઘાણીનો કસુંબલ રંગ, સૌરાષ્ટ્રના ખમીર અને ખુમારીની વાતો, ગુજરાતી ભાષાનું સંત સાહિત્ય, વેદ, વેદાંત, સાંખ્યનો નિચોડ, મરીઝ, ઘાયલ અને રમેશ પારેખની રચનાઓ, ‘પ્રખ્યાત રચના ‘મોર બની થનગાટ કરે’નું રસદર્શન…પોતાના અસ્ખલિત વાણીપ્રવાહમાં. શ્રોતાઓ સામેથી નજર હઠાવ્યા વગર, એટલી અદભુત રીતે રજૂ કર્યું કે શ્રોતાઓ મંત્રમુગ્ધ થઈ ગયા હતા.
પોતાના વક્તવ્યના ઉત્તરાર્ધમાં સંસ્કૃત સાહિત્યમાં કવિ કાલિદાસ અને શાકુંતલની વાતો કરતાં દુષ્યંત અને શકુંતલાના પરિચયથી માંડીને તેમના પ્રણયની રસિક વાતો, શકુંતલા, એની પ્રિયસખીઓ પ્રિયંવદા અને અનસુયાની વાતચીત, દુષ્યંત અને ભરતનું મિલન, એટલું આબેહુબ અને ચિત્રાત્મક રીતે રજૂ કર્યું કે કાલિદાસને પ્રણય અને પ્રકૃતિના શ્રેષ્ઠ કવિ કેમ કહે છે એ સૌને દાખલા સહિત ઊંડાણથી જાણવા મળ્યું.
સમય ક્યાં સરી ગયો તેના ભાન વગર, ક્શું યે ચૂક્યા વગર સૌ એક ચિત્તે સાંભળી રહ્યા હતા અને આ વાક્પ્રવાહમાં રસતરબોળ હતા. આવા દ્રશ્યો ભાગ્યે જ જોવા મળતા હોય છે. ધન્યતાના ભાવ સાથે સભાજનોએ ઊભા થઈ બહેન રાધાના વક્તવ્યને વધાવ્યું અને ડીજીટલી એક સન્માન પત્ર એનાયત કર્યુ. તે પછી થોડી મિનિટ વાર્તાલાપ પણ થયો. સૌના આભાર સાથે સભાનું સમાપન કરવામાં આવ્યું.
આ અહેવાલનો સંપૂર્ણ વિડિયો ઝૂમ પરથી લઈને યુટ્યુબ પર અહીં https://www.youtube.com/ GSS bethak 209 ઉપલબ્ધ કરી આપવા માટે અને આખા કાર્યક્રમના નેપથ્યમાં રહી સતત કાર્યરત રહેનાર શ્રી વિશાલ મોણપરાને ખૂબ અભિનંદન. બેઠકના ફોટા અને વિડિયો પોતપોતાની રીતે રેકોર્ડ કરવાની જહેમત માટે શ્રી જયંતભાઈ પટેલ, ભારતીબહેન મજમુદાર, ફતેહ અલીભાઈ અને શ્રી સૈદ પઠાણને પણ કામગીરી બદલ ધન્યવાદ.
અત્રે સંસ્થાના આદ્ય સ્થાપક શ્રી દીપકભાઈ ભટ્ટનો પ્રતિભાવ ઉલ્લેખનીય છે.
“Radha was superb and her talk was fascinating. What she has mastered is unbelievable. She weaved many topics in a piece of fabric just like a spectrum of a rainbow and moved smoothly like a serpent touching many corners of a nest. I was completely mesmerized by her vast knowledge in many areas and all at this young age !!! I was very impressed that she knew about ભારતિય દર્શનો – દ્વૈતવાદ, અદ્વૈતવાદ and their variations by different આચાર્યો. This is a very deep subject and not very many people even know about them. I was very pleased when she talked a little about Munshi’s work (especially પૃથ્વીવલ્લભ) and Meghani (especially ચારણ કન્યા).
Her narration on Shakuntala was excellent – very vivid and lucid. I found she is even better than many Ph.D. holders. She is a beacon of Gujarati language and an inspiration to all generations. Being an extraordinary orator, she presents the material in such a beautiful manner that a listener enjoys every moment of her talk. She is blessed. “
અને બોસ્ટનથી જાણીતા લેખિકા શ્રીમતી રાજુલબહેન કૌશિક લખે છેઃ
“હ્યુસ્ટન સાહિત્ય સરિતાની આ મીટિંગમાં જૂનાગઢના રાધા મહેતા મહેમાન વક્તા હતા. સાવ નાની ૨૨ વર્ષની ઉંમરે ગુજરાતી જ નહીં સંસ્કૃત સાહિત્યને પણ એમની નજરે ઓળખ કરાવી અને ૫૨, ૬૨ કે ૭૨ વર્ષના શ્રોતાઓ પણ મુગ્ધતાથી એમને સાંભળતા જ રહ્યા.
રાધા મહેતાએ જે રીતે કનૈયાલાલ મુનશી, ઝવેરચંદ મેઘાણીની કૃતિઓની વાત કરી એ સાંભળીએ તો એવું લાગે કે સાચે જ સાહિત્ય સમજવાની સાથે પચાવ્યું છે.
કનૈયાલાલ મુનશીના પૃથ્વીવલ્લભની વાત કરે ત્યારે રાધા મહેતાના અવાજનો રણકો એવો લાગે કે જાણે એમની સામે જ માલવપતિ મુંજ હાજર છે અને મૃણાલવતીની જેમ જ એ મુંજની આભા અને પ્રભાવના કેફથી અંજાયેલા છે. એ મેઘાણીની ચારણ કન્યાની એ વાત કરે તો એવું લાગે કે જાણે ચૌદ વર્ષની ચારણ કન્યા બનીને એ જ પેલા સાવજને પડકારતા ના હોય!
અરે ! તારક મહેતાના ઉલટા ચશ્માના પાત્રોની પણ એવી રીતે વાત કરે, ચાલીમાં રહેતા પાત્રોનો પરિચય એવી રીતે આપે કે જાણે એ સૌ સાથે એમને રોજે રોજની ઉઠક બેઠકનો કે મળવાનો સંબંધ ન હોય !
અને કાલિદાસ રચિત અભિજ્ઞાન શાંકુતલ વિશે તો એવી રીતે વાત કરી કે આપણી નજર સામે આખેઆખો કણ્વ ઋષિનો આશ્રમ તરવરે. સખીઓ સાથે આનંદ-પ્રમોદ કરતી શકુંતલા, ત્યાં ઉગેલો જ્યોત્સનાનો છોડ, એ છોડની સુગંધે આકર્ષાઈને આવેલો ભ્રમર અને એ ભ્રમરનું શકુંતલાના ઓષ્ઠ સુધી પહોંચવું, વૃક્ષના ટેકે ઊભા રહીને દુષ્યંતનું આ દ્રશ્યપાન કરવું, શકુંતલા-દુષ્યંતના મનમાં ઉદ્ભવેલો પ્રેમનો આવિર્ભાવ, દુષ્યંતનું શકુંતલાને ભૂલી જવાથી માંડીને પુનઃમિલન સુધી વાતોથી એ એવી તો રસપ્રદ રીતે રજૂ કરે કે સૌ રસતરબોળ થઈને સાંભળ્યા જ કરે.
આ બધી કૃતિઓથી આપણે સૌ પરિચિત છીએ પણ રાધા મહેતાએ એમના શબ્દો, એમના અસ્ખલિત વાણીપ્રવાહથી એ સમયે એવું તો અનોખું ભાવ વિશ્વ રચ્યું કે શ્રોતાઓને સમય અવધિ ક્યારે પૂરી થઈ એનો અંદેશો ન રહ્યો.
રાધા મહેતાનો પરિચય આપતા દેવિકાબેને કહ્યું એમની વાતો પરથી એમ લાગે કે એ સાહિત્યનો ઉચ્ચતમ આભ્યાસ તો કરે જ છે પણ સાથે સાથે સાહિત્યના સત્વને સમગ્રતયા આત્મસાત કરવાનો એ સતત પ્રયાસ કરતા રહે છે. ઉંમર સાવ નાની હોવા છતાં એમના જ્ઞાનના લીધે મનથી માન આપી દેવાય એવી એમની આંતરિક આભા છે. આવી આભા ધરાવતા રાધા મહેતાને માણવાની તક મળી એના માટે હ્યુસ્ટન સાહિત્ય સરિતાનો આભાર તો માનવો જ રહ્યો.”
ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા, હ્યુસ્ટને યોજેલ આ એક અભૂતપૂર્વ બેઠક હતી. આવી તેજસ્વી વ્યક્તિને આમંત્રણ આપી અત્રે સૌને લાભ આપવા બદલ સમિતિના સર્વે સભ્યોને ખોબો ભરીને દરિયા જેટલાં ધન્યવાદ.
લેખનઃ નવીન બેંકર
સંપાદન અને સંકલનઃ દેવિકા ધ્રુવ
ગુર્જરનારી..
ગુર્જરનારી
ગુર્જર નારી….શબ્દમાં કેટલું લાલિત્ય છે? કેટલી સૌમ્યતા અને સંસ્કારિતા છે ? કોઈ કવિ કે લેખક એવો હશે ખરો, જેણે ગુજરાતી નારી વિષે કંઈ લખ્યું ન હોય ?!! અરે ભાઈ, નારી જ તો સર્જનની જનની છે અને સર્જકની પણ ખરી સ્તો !
આદિ–અનાદિ કાળથી કહેવાતું આવ્યું છે કે, “યત્ર નાર્યેસ્તુ પૂજ્યન્તે રમન્તે તત્ર દેવતાઃ ।“ એ વાત જેટલી સમગ્ર નારી જાતિ માટે લાગુ પડે છે તેટલી જ વિશેષ રીતે ગુજરાતી નારીને પણ લાગુ પડે છે. આ વિષે કંઈ પણ કહેવું હોય તો સૌથી પ્રથમ યાદ આવે આપણા ગુજરાતના જાણીતા, માનીતા અને લાડીલા કવિ શ્રી અવિનાશભાઈ વ્યાસની સુપ્રસિધ્ધ પંક્તિઓઃ
“કંઠે રૂપનું હાલરડું ને આંખે મદનો ભાર,
ઘૂંઘટમાં જોબનની જ્વાળા,ઝાંઝરનો ઝણકાર;
લાંબો છેડો છાયલનો ને ગજરો ભારોભાર,
લટક મટકતી ચાલ ચાલતી જુઓ ગુર્જરી નાર,
અરે ભાઈ જુઓ ગુર્જરી નાર…જુઓ ગુર્જરી નાર…
વીર કવિ નર્મદ,દલપતરામથી માંડીને પ્રાચીન,મધ્યકાલીન કે અર્વાચીન કાળના જે જે સર્જકોએ જ્યારે જ્યારે ગુજરાતની ગાથા ગાઈ છે ત્યારે ત્યારે ગુજરાતી નારીની ગરિમા પણ અચૂક વર્ણવી છે જ. સ્થળ કે સમયના સીમાડા તેને ક્યારેય નડ્યા નથી. કાલે હતી તે જ વાત આજે પણ છે. વતનમાં હોય કે વતનથી દૂર પણ ગુજરાતની નારીમાં ગુજરાતના દરેક શહેરનું નૂર છે. એ કનૈયાલાલ મુનશીની અસ્મિતા છે,પાટણની પ્રભૂતા છે તો મેઘાણીની રસધાર પણ છે. વધુ ભણેલી હોય કે થોડું પણ તેનામાં સુરતના હીરાની પાસાદાર ચમક છે.મહદ્ અંશે પોતાના ઘર–સંસારને સુપેરે સજાવતી જાણે કે સરસ્વતીચન્દ્રની કુમુદસુંદરી છે. નાટ્યક્ષેત્રે છેલછબીલી સંતુરંગીલી છે. ગઈકાલની હોય કે આજની..નજરના જામ છલકાવનારી કામિની છે. મલ્હાર રાગ ગાઈને મેઘરાજને બોલાવતી,વરસાદ વરસાવતી તાના–રીરી છે તો યમરાજને પડકારતી સાવિત્રી પણ છે.
અલબત્ત,જીવન અને જગત પરિવર્તનશીલ છે એટલે આજની ગુજરાતી નારી પછી એ પૂર્વમાં હોય કે પશ્ચિમમાં,બાહ્ય રીતે જરા જુદી તો લાગે જ. છતાં પ્રગતીશીલ આધુનિક નારીની આંતરિક આભા તો એ જ સદીઓ જૂની ચમકીલી છે. આદ્ય કવિઓની જેમ મીરાં,શબરી કે સીતાની વાત કરીએ કે દેશવિદેશે ફરતી આજની નારીની વાત કરીએ પણ ગુજરાતી સ્ત્રીની સંવેદના તો બધે જ હરકાળમાં એકસરખી જ છે. આ સંવેદના જ તો એની તાકાત છે,નબળાઈ નથી. ધાર છે,કહો કે અણી વખતની ઢાલ છે,જીવન જીવવાની આબાદ ઔષધિ છે,જડીબુટ્ટી છે. સંવેદનામાં જેટલી વધારે સચ્ચાઈ તેટલી વધારે શક્તિ. એ મેંદી ભલે માળવાની લાવે પણ એનો રંગ તો ગુજરાત જેવો ક્યાંય ન ખીલે !
વિદેશમાં રહેતી ગુજરાતી નારી સમયને અભાવે ભલે પીઝા,પીટા કે નાન થી ટેવાઈ હોય,ભલે ‘જેવો દેશ તેવો વેશ’ એ ન્યાયે પહેરવેશમાં ફેરફાર કર્યો હોય,પણ એ હરહંમેશ…હરહંમેશ…વતનની પ્યાસી છે. ગુજરાતના તહેવારો જેવાં કે,દિવાળી,હોળી,નવરાત્રી,ઉત્તરાયણ વગેરી મસ્તીથી ઉજવે છે. ગુજરાતી વાનગીઓ મન ભરીને માણે છે.હા, નવો સમય છે,નવી પાંખ છે,નવા ઉમંગો છે,નવો મલકાટ છે.એટલે નવી રીતો છે,પણ દિલ તો એનું એ જ છે. હજી આજે પણ દરેક ગુર્જર નારીને સ્નેહનું સિંદૂર ગમે છે,પ્રેમના કંગન ગમે છે અને આદરના અલંકાર ગમે છે.
છેલ્લે, સાબરમતી અને તાપીના પાણી પીધેલ પાણીદાર ગુર્જર નાર વિષે એટલું જ કહીશ કે,
વાણી જેની ગુર્જરી ને ગાથા ઘર ઘર ન્યારી છે,
વેશભૂષા વિદેશી પણ અંતરમાં વસનારી છે.
પૂરવ હો યા પશ્ચિમ, ઉત્તર હો યા દક્ષિણ;
તનમન જેનું ગુજરાતી, એ ગરબે ઘૂમતી નારી છે…
અસ્તુ.
દેવિકા રાહુલ ધ્રુવ
હ્યુસ્ટન
ગુજરાત છે…
આજે ૧લી મે એટલે કે ‘ગુજરાત સ્થાપના દિવસ’.
તે નિમિત્તે શ્રી ગૌરાંગ વ્યાસના સ્વરાંકન
અને શ્રી શેખર ફાટકના અવાજમાં
સ્વરબધ્ધ થયેલ સ્વરચનાઃ
‘ગુજરાત છે’…..
કુન્દનિકાબહેન કાપડિયાને અંજલિ…
https://www.facebook.com/devika.rahul.3304/videos/156777905864975/
કુન્દનિકાબહેનની વિદાય એટલે એક મંગલ દિવ્ય શક્તિની જગતમાંથી વિદાય. જેમની પ્રાર્થનાઓ થકી અનેકને સધિયારો મળ્યો છે તેવા એક દૈવીશક્તિરૂપ આત્મા આજે મૃત્યુલોક છોડીને પ્રકાશના પંથે જઈ રહ્યાં છે. વધુ શાંતિ અને વિશાળ સત્યોની ભૂમિ પર જઈ રહેલા તેમના આત્માને નમન અને પરમાત્માને શાંતિ-પ્રાર્થના.
એ જ મારી અંજલિ..ૐ શાંતિ…શાંતિ..
દેવિકા ધ્રુવ..
કોરોના…સુપ્રીમ પાવર…
copy the following link in your browser and listen/watch:
https://drive.google.com/file/d/186e55n-GL6R4iRmMbo8aofficEs_apH0/view
****************************************************************************************************
કોરોના…કોરોના.. કોરોના..
માણસજાતને કોરો ના રાખનારી આ શક્તિને શું કહીશુ? કોઈ ભેદભાવ રાખ્યા વગર, એક જ પ્લેટફોર્મ પર સૌને મૂકી દીધા છે. નથી ધર્મ કે જાતિવાદનો ભેદ, કે ના કોઈ રંક-રાયનો ભેદ. આસ્તિક હોય કે નાસ્તિક, નોકર હો કે માલિક હો. બધાં જ સરખા. નથી ચામડીના કાળા-ગોરાનો રંગભેદ કે નથી દેશ-વિદેશ કે રાજા-પ્રજાનો ફેર. સમગ્ર વિશ્વને, મનુષ્ય માત્રને એક જ પ્લેટફોર્મ પર લાવીને મૂકી દીધા છે. સૌ ઘરમાં જ છે, છતાં હાંફળા-ફાંફળા છે, બેબાકળા બની ગયા છે લોકો. આ શક્તિને શું કહીશું?
કેટકેટલું શીખવાડે છે એ? આખી યે દૂનિયાને એક જ ક્લાસમાં બેસાડીને એણે એકસરખું કેટ્કેટલું શીખવાડી દીધું? એવું અને એટલું બધું નવું કે જે આપણે કોઈ, ક્યારેય અગાઉ શીખ્યા ન હતા!!!
-
મુકામ તો સૌનો એક જ છે છતાં જુદી જુદી ગાડીમાં સફર કરનારા સૌને માટે આ તે કેવા સાચા પાઠ? પહેલું સુખ તે જાતે નર્યા. કેટલી જૂની અને અસલ વાત! જીવનની અમાનત મૃત્યુ છે એ જ સાચી અને પાકી ક્ષણ. શ્વાસ છે તો જ જીવન છે એ સાચું પણ શ્વાસ શુધ્ધ હશે તો જ જીવતર સાર્થક. બાકી તો બધું જ તસ્વીરમાં!
-
વ્યક્તિ-સ્વાતંત્ર્ય બની બેઠેલા આ વિશ્વને બીજો એક મઝાનો મંત્ર, નવી રીતે મળ્યો અને તે ‘પરિવાર અને પ્રેમ’નો. ‘અમે અને અમારા સંતાનો’ અથવા ‘હું ને તું’ની વચ્ચેનો પણ, એક એક વ્યક્તિ વચ્ચેનો અલગવાદ પણ, આજે એકમેકને નવી રીતે જોતો, જાણતો અને સહકાર આપતો થયો.
-
વધુ ધન કે વધુ કિર્તી મેળવવા મચી પડેલ, સતત દોડતા રહેતા માણસના ખરા હુન્નરને બહાર આણનારો પણ આ શક્તિનો એક અલગ અંદાઝ. કોઈને શબ્દ-રમત સૂઝી, કોઈએ દિમાગના કોયડાઓ ગોઠવ્યાં. કેટલાકે હ્રદયમાંથી ભાવવાહી સર્જનો કર્યા, કેટલાકે સુંદર ગદ્ય-લેખો/નિબંધો વાર્તાઓ વગેરે લખ્યાં તો વળી ઘણાંએ ‘લોકડાઉનમાંથી લાધેલા સત્યો’ની કણિકાઓ વેરી. પ્રાર્થનાઓ/શ્લોકો અને સ્તુતિઓના તો પર્વતો ખડકાયા.
-
ટેક્નોલોજીનો યોગ્ય ઉપયોગ કેવો આશીર્વાદરૂપ છે તે દર્શાવવાની એક અનોખી રીત. આંતરદેશીય ટપાલોમાંથી બહાર આવેલો આજનો સીનીયર વર્ગ ‘વેબીનાર’ની જરૂરિયાતને સમજતો અને ઉપયોગ કરતા શીખ્યો. વાહ! કુદરત, વાહ!!
આ બધા અનુભવોને અંતે જરૂર કહેવું પડે કે, આ એક એવી શક્તિ છે જે સંસારને સર્જાવે છે, સજાવે છે, સમજાવે છે અને સંહારે પણ છે. આપણે સૌ આ સબળ શક્તિનો, સુપ્રીમ પાવરનો સ્નેહપૂર્વકનો સ્વીકાર કરીએ અને જીવન સાગરમાં સરતા રહીએ, સહેલ સમજી સૌની સાથે સ્નેહથી તરતા રહીએ.
અસ્તુ.
ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતાના મોભ સમા શ્રી ધીરુભાઈ શાહને શ્રધ્ધાંજલિ
નામ પ્રમાણે ગુણ ધરાવતા પૂજ્ય ધીરુભાઈ એક સફળ સાચા માનવી હતા. શાહ પરિવારના વિશાળ વટવૃક્ષ સમા હતા તો ગુજરાતી સાહિત્ય સરિતા, હ્યુસ્ટનના દીવાદાંડી સમાન માર્ગદર્શક હતા. તેમની સરળતા, સાદગી અને નમ્રતા એક સફળ જીંદગીની ચાવી તો હતી જ પરંતુ અન્યને માટે પ્રેરણાદાયી પણ હતા. ૮૦ને ઓવારે થયેલી એકલતાને એમણે કલમને સહારે હટાવીને દીપાવી હતી. સાહિત્યની દરેક બેઠકોમાં એમની જ્યોત વર્ષોથી પ્રસરાવતા રહેતા.ધીરુભાઈના પુસ્તકોમાં તેમના ચિંતનનો અર્ક છે જે જીવન જીવવાની અને જીતવાની જડીબુટ્ટી સમાન છે. આજે તેમની ૯૯માં વર્ષે થઈ રહેલી વિદાયને, સાહિત્ય-સરિતાનો આ પરિવાર સાથે મળીને નમન કરે છે અને કોરોનાના આ કપરા કાળમાં પરોક્ષ રીતે પાસે બેસીને પરિવાર-જનોને શક્તિ અને શાંતિની પ્રાર્થના કરે છે.
વંદન કરી,ચરણે તમારા, ભાવથી નમીએ અમે.
શબ્દો તણા ફૂલો ધરી, સાથે મળી ઝુકીએ અમે.
મીંચી ભલે હો આંખ આજે ને થયાં વિલીન પણ,
ગુણો થકી રહેશો નજર સામે, સદા સ્મરીએ અમે.
સુગંધ જે, ફેલાવી છે, લેખન થકી ચારે દિશે,
એ મહેંકને શિરે ધરી, આ અંજલિ દઈએ અમે.
વંદન કરી,બે હાથ જોડી, પ્રેમથી સૌ પ્રાર્થીએ
તમ આતમાની શાંતિ અર્થે અંજલિ દઈએ અમે.
અસ્તુ.
વધાવી દીધો છે….
