પત્રાવળી ૪૮..

પત્રમિત્રો,
જોત જોતામાં તો વિક્રમ સંવત ૨૦૭૪નું વર્ષ પસાર થઈ ગયું અને આવતીકાલે આવશે દેવઉઠી એકાદશી. મનમાં જરા અમસ્તો જ વિચાર આવ્યો કે ખરેખર દેવ પોઢતા હશે ખરા કે આપણે એમને ઉઠાડવા પડે? મનમાંથી જવાબ મળ્યો…ના, દેવ તો સદાય જાગતા. જાગવાનું તો ખરેખર આપણે છે. કારણકે સડસડાટ વહે જતા સમયની રફતાર જોડે તાલ આપણે મેળવવાનો છે. એની વણથંભી કૂચ સાથે કદમ તો આપણે મેળવવાના છે. વર્ષ બદલાયું, સમય પણ બદલાયો અને સમયની સાથે સાથે ઘણું બધું બદલાતું ગયું

દેવિકાબેને કહ્યું એમ આ પત્રવળીની સફરે આપણે નિકળ્યા અને ઋતુઓ બદલાઈ ગઈ. સૂર્યની ગતિ પણ બદલાઈ ગઈ અને આપણી પત્રાવળીના વિષયો પણ આ બદલાતી મોસમની જેમ બદલાતા ગયા. શબ્દથી શરૂ કરીને સંવાદ અને સંવેદના, સ્પર્શ અને સ્મૃતિ સુધીની ભોમકા ખેડી અને હવે દેવિકાબેને એક એવા સાવ અજાણ્યા-અગોચર વિશ્વની સફર આદરી જે આજ સુધી લગભગ સૌથી અજાણી જ રહી છે.

ચંદ્ર કે મંગળ પર જતા અવકાશ યાત્રીઓ પાસે તો એ આખી ભ્રમણયાત્રાની બ્લૂ પ્રિન્ટ હાથવગી હશે પણ આ સપનાની દુનિયા તો ભઈ સાવ અજાણી નહી? આ સપના ક્યારે અને કેમ આવે છે એની તો ખબર નથી પણ એ આવીને આપણને ઊંઘમાં પણ કશુંક કહી જાય છે. યાદ રહે અથવા ન પણ …મુઠ્ઠીમાંથી સરી જતી કોરી રેતીની જેમ એને ગમે એટલું પકડવા મથીએ તોય એ આપણા માનસપટ પરથી સરી પણ જાય.

કોઈ એમ કહે કે એમાં ય કોઈ સંકેત હોય છે. પણ આજ સુધી તો એને ઉકેલવા, એનો સાર પામવા કોઈ શાસ્ત્ર કે શાસ્ત્રીઓ પણ સો ટકા સફળ નથી થયા બરાબર ને? વળી બાકી હોય એમ  સ્વપ્નના સંદર્ભ ઉકેલવા તો આજ સુધી અનેક મનોવૈજ્ઞાનીઓ પણ મથ્યા. સ્વપ્નના સંકેત પર આજ સુધી અનેક ધારણા- વિચારણા, ચર્ચાઓ ય ચાલી. સિગ્મંડ ફ્રોઈડ જેવા મનોવિજ્ઞાનીએ “ ઈન્ટરપ્રિટેશન ઓફ ડ્રીમ્સ” નામનું પુસ્તક પણ લખ્યું. અલબત્ત એમની વિચારસરણી સાવ અલગ હતી એટલે એ અંગે આપણે ઊંડા ન ઉતરીએ પણ એક સત્ય કે તથ્ય એ છે કે આ ઊંઘમાં આવતા સ્વપ્નો જો આપણને  જાગતા કરી દે અર્થાત સચેત કરી દે તો કશુંક કરવાની નક્કર ભૂમિકા આપણને મળી ય રહે ખરી.

સપનાની વાત આવે અને દિવાસ્વપ્નની વાત ન કરીએ તો કેમ ચાલે? દિવસે આવતા અલપઝલપ ઝોકામાં ય ડોકાઈ જતું આ સપનું એટલે દિવાસ્વપ્ન. આ દિવાસ્વપ્ન પણ હોઈ શકે અને દિવસે જોયેલું સ્વપ્ન પણ હોઈ શકે કે જે આપણને રાતે પણ જાગતા કરી દે. ખુલ્લી આંખે જોયેલું સપનું એટલે આપણા મનમાં સતત ઘોળાયા કરતો, આપણામાં જીવતો એક મખમલી વિચાર જેને પરિપૂર્ણ કરવું જ છે એ જ આપણું ધ્યેય બની જાય.

જેમકે ન્યૂયોર્ક સિટીનો બ્રુકલીન બ્રિજ..

જ્હોન રોબલીંગ નામની એક વ્યક્તિએ ઉઘાડી આંખે જોયેલું સપનું જે સાર્થક કર્યુ એમના પુત્ર વોશિંગ્ટન રોબલીંગે અને તે પણ કેવી અસહાય અવસ્થામાં ! જ્હોન રોબલીંગના આકસ્મિક અવસાન બાદ વોશિંગ્ટન રોબલીંગ પણ અકસ્માતે કશું જ બોલી શકવાને સમર્થ નહોતા ત્યારે એમના પત્નિ એમિલી વોશિંગ્ટન અને એન્જિનીયરીંગ ટીમ વચ્ચેની કડી બન્યા. બંને વચ્ચેનો સંપર્ક અને સંચાર સાચવીને પતિએ હાથ પર આંગળીથી લખીને આપેલી સૂચના અને દોરવણી મુજબ કાર્ય પરિપૂર્ણ કરાવવાના માર્ગદર્શક બની રહયા. અને આજે આપણી સમક્ષ છે એમના સપનાની સફળતાની ઝળહતી ગાથા જેવો આખાય ન્યૂયોર્ક અને મેનહટનની જેમ જ રાત્રે ઝગમગતો બ્રુકલીન બ્રિજ. આ થઈ એક એવા સપનાની વાત જે સેવ્યું હતું કોઈ એક જણે પણ એ જગતભરમાં દીર્ઘકાલીન સંભારણું બની રહ્યું. આવા તો કેટલાય ખુલ્લી આંખે જોયેલા સપના છે જે બુલંદ ઈમારત બનીને આપણી નજર સામે ઊભા છે. પછી એવી જ રીતે પાબ્લો પિકાસોના કોઈપણ ચિત્રો હોય કે મોઝાર્ટની સિમ્ફની- એ પણ એમણે ખુલ્લી આંખે જોયેલા અને સાકાર થયેલા સપના જ તો વળી !

ક્યારેક વળી એક વાત વાંચવામાં આવી હતી. પિરાન્દેલોએ એક નાટકમાં લખ્યું હતું , “પથારીમાં મારી સૌથી નજીકની પ્રિયતમા મારી ઊંઘ છે. એણે જ સપના દેખાડીને મને જીવતો રાખ્યો છે.” વાત તો સાવ સાચી. સપના તો જીવવાનું અને જીતવાનું બળ પણ છે અને ધ્યેય પણ. એ સાકાર થાય કે નહીં એ નક્કી નહીં પણ એને સાકાર કરાવતું સાહસ જ આપણામાં પ્રાણ ફુંકે છે એ વાત તો નક્કી.

અને હા ! ક્યારેક મનોવિજ્ઞાનીઓ કહે છે એવુંય બને કે ઘણા ભાગે સપના આપણા મનની ઊંડે ધરબાયેલી ઈચ્છાઓનો પડઘો પણ હોય. રાત્રે જોયેલું સપનું ભૂલાઈ જાય એમાંયે કુદરતની કમાલ જ સમજવી કારણકે જો એ આપણા મન પર અંકાયેલા રહે તો એ યાદ રહેતા તમામ સપનાના પડછાયા આપણા દિવસોને અને મનને ના ઘેરી વળે?

તો વળી કોઈ એવુંય કહેશે કે વહેલી સવારનું સપનું સાચું પડતું હોય છે. મને આવા વહેલી સવારના સાચા પડતા સપનામાંય એટલો જ રસ. ક્યારેક ઊંઘમાંથી ઉઠીએ અને મન પ્રફુલ્લિતતા અનુભવતું હોય તો એવું સપનું કોને ના ગમે? મને તો ગમે.

ક્યારેક ભૂલથી પણ આવું યાદ રહી ગયેલું મઝાનું સપનુ આપણા ચહેરા પર સ્મિત તો ક્યારેક આપણને ખડખડ હસતા પણ કરી દે છે ને? તો મિત્રો આ થઈ સપનાના સાગરમાંથી ઉલેચેલા બે-ચાર બુંદની વાતો.

સપના વિશે જાણવાની અને માણવાની વાતોય ક્યાં ખૂટી ખૂટે એમ છે? અને સપનાના સરનામા ય ક્યાં હોય છે? એને ક્યાં ઉગમણી કોર હોય છે કે આથમણી કોર? એની સીમા પણ અનંત છે.

મળીશું ફરી આવતા પત્રમાં.. 

Rajul Kaushik
 rajul54@yahoo.com
http://www.rajul54.wordpress.com